Restytucja obrazu „Das Mühlental bei Amalfi” skonfiskowanego przez nazistów
#nazizm #sztukazrabowana #restytucja #DasMuhlentalbeiAmalfi #Blechen #Moor #kolekcjabraciGoldschmidt
W dniu 21 sierpnia 2024 r. podano do wiadomości, że Federalna Administracja ds. Sztuki (Kunstverwaltung des Bundes) zwróciła obraz „Das Mühlental bei Amalfi”, autorstwa niemieckiego malarza epoki romantyzmu, wybitnego pejzażysty Carla Blechena (1798-1840), zarekwirowany w okresie panowania narodowego socjalizmu, osobie uprawnionej do jego przejęcia po ostatnim właścicielu Edgarze Moorze (1912-1994), spadkobiercy kolekcji dzieł sztuki braci Arthura (1882-1938) i Eugena (1878-1938) Goldschmidtów z Berlina.
Z badań nad proweniencją przeprowadzonych przez Kunstverwaltung des Bundes oraz w ramach projektu realizowanego przez Brandenburgisches Landeshauptarchiv, dotowanego przez Urząd pełnomocnika rządu federalnego ds. kultury i mediów (BKM) wynika, że obraz został zawłaszczony przez nazistów na mocy rozporządzenia „11. Verordnung zum Reichsbürgergesetz”.
Bracia Goldschmidt zgromadzili ogromną kolekcję dzieł sztuki, obejmującą obrazy, grafiki, rzeźby oraz rękodzieła. Ze względu na żydowskie pochodzenie byli narażeni w czasie nazizmu na prześladowania na tle antysemickim. W następstwie pogromu Nocy Kryształowej w 1938 r. odebrali sobie życie. Ich kuzyn i spadkobierca ich majątku Edgar Moor wyemigrował w tym samym roku do Johannesburga, a stamtąd do USA. Przejęta przez niego kolekcja pozostała w berlińskim mieszkaniu braci Goldschmidtów, gdzie została zarekwirowana w lipcu 1942 r. przez Gestapo.
Obraz Blechena trafił (prawdopodobnie przez „Vermögensverwertungsstelle beim Oberfinanzpräsidenten (OFP) Berlin-Brandenburg” oraz berlińskiego handlarza dziełami sztuki Hansa W. Langego) we wrześniu 1944 r. do zbiorów specjalnych Hitlera „Sonderauftrag Linz”. Był przechowywany później w tzw. Führerbau w Monachium (reprezentacyjnym gmachu Hitlera powstałym w latach 1933-1937), z którego przypuszczalnie został skradziony pod koniec kwietnia 1945 r.
W 1946 r. monachijska policja kryminalna odzyskała go i przekazała do Central Collecting Point, (CCP) w Monachium, centralnego miejsca służącego po zakończeniu II wojny światowej do badania, fotografowania i redystrybucji dzieł sztuki oraz obiektów kulturowych, skonfiskowanych przez nazistów i ukrytych na terenie Niemiec i Austrii.
Obszerne wyniki badań nad proweniencją obrazu „Das Mühlental bei Amalfi” C. Blechena zostały opublikowane przez Provenienzdatenbank des Bundes na stronie internetowej https://kunstverwaltung.bund.de/
Minister stanu ds. kultury Claudia Roth zwróciła uwagę, że rozliczanie rabunku dzieł sztuki z okresu nazizmu jest zarazem ważną częścią pamięci o osobach wówczas prześladowanych. Poprzez zwrócenie skonfiskowanego obrazu Blechena przybliżone zostaną jednocześnie losy Arthura i Eugena Goldschmidtów oraz Edgara Moora, mówiła Roth wyrażając podziękowanie całemu zespołowi badaczy, którzy nad tym pracowali w ramach projektu. Wyrazy uznania dla nich za umożliwienie restytucji dzieła złożył również dr Christoph Faden, dyrektor Kunstverwaltung des Bundes.
Z kolei Andrea Enderlein przemawiając w imieniu uprawnionego do przejęcia spadku po Moorze, wyraziła wdzięczność za zwrot obrazu i podkreśliła, że ma to ogromne znaczenie dla rodziny i jej historii, gdyż jest wyrazem uznania faktu, że ów rabunek był wynikiem nagonki i prześladowań braci Goldschmidtów.
Ostatnio obraz był prezentowany w Cottbus, rodzinnym mieście artysty. (M. Wagińska-Marzec)
https://kunstverwaltung.bund.de/SharedDocs/Provenienzen/DE/3000_3999/3612.html
https://www.zeit.de/news/2024-08/21/bund-gibt-nazi-raubkunst-gemaelde-von-carl-blechen-zurueck